Cofnęliśmy zegarki, ale nie zmęczenie. Pokolenia Z i Y zmagają się z kryzysem regeneracji
W nocy z soboty 25 na niedzielę 26 października cofnęliśmy zegarki i – przynajmniej w teorii – pospaliśmy o godzinę dłużej. Dla wielu z nas będzie to jednak tylko pozorna ulga. Jak pokazuje badanie Huawei CBG Polska, ponad 25% Polaków źle znosi zmianę czasu, a niemal połowa (47%) ma trudności z przestawieniem rytmu snu[1]. Dodatkowa godzina w łóżku nie wystarczy, by nadrobić chroniczne zmęczenie, z którym zmagają się zwłaszcza młodzi dorośli. Generacje Z i Y, mimo dzielących je różnic, łączy wspólne wyzwanie: zaburzona higiena snu i brak odpowiedniej regeneracji. Co 3 (34%) przedstawiciel pokolenia Z śpi nie dłużej niż 6 godzin na dobę, a niemal połowa millenialsów (45%) deklarujących problemy ze snem ma je od ponad roku[2][3]. To jednak tylko wierzchołek góry lodowej. Oba pokolenia zasypiają o nieregularnych porach, mają trudności z porannym funkcjonowaniem i sięgają po ekrany tuż przed snem.
Kim są millenialsi (tzw. pokolenie Y) i zetki? Nie istnieje jednoznaczna, powszechnie przyjęta definicja tych dwóch grup demograficznych, jednak przyjmuje się, że generacja Y to osoby urodzone w przybliżeniu między 1981 a 1995 rokiem, natomiast pokolenie Z obejmuje osoby urodzone od 1996 do 2012 roku[4]. Jesień to okres, w którym dni stają się coraz krótsze, doświadczamy mniejszej ekspozycji na słońce, a zmiana czasu na zimowy dodatkowo wpływa na nasz rytm dobowy. To dobry moment, by przyjrzeć się jakości i higienie snu młodych pokoleń, a także temu, jak codzienne nawyki wpływają na ich regenerację.
Pokolenia w deficycie snu
Zgodnie z wytycznymi American Academy of Sleep Medicine oraz Sleep Research Society, dorośli w wieku 18–60 lat powinni spać co najmniej 7 godzin na dobę[5]. Choć młodzi millenialsi (w wieku 25-34 lata) częściej deklarują, że przesypiają zalecane 7–8 godzin (36% wobec 25% wśród zetek), to właśnie oni w większym stopniu zmagają się z przewlekłymi zaburzeniami snu. Aż 45% osób z pokolenia Y wskazuje, że ich problemy trwają od ponad roku, w porównaniu do 36% młodszej generacji. Zetki śpią zauważalnie krócej – 34% przedstawicieli tej grupy osiąga do 6 godzin snu na dobę (vs. 18% millenialsów). Różnice międzypokoleniowe nie kończą się jednak na danych – widoczne są także w tym, jak organizm reaguje na brak snu i jakie konsekwencje ponosi w dłuższej perspektywie.
– Skutki chronicznego niedoboru snu mogą być szczególnie dotkliwe w młodym wieku, kiedy mózg wciąż się rozwija – to dlatego dzieci i nastolatki tak bardzo go potrzebują. Zbyt krótki sen w tym okresie może wpływać na gorsze wyniki w nauce, problemy z regulacją emocji czy obniżenie pozytywnego nastroju. Badania pokazują też, że młodzi dorośli po nieprzespanej nocy są fizjologicznie bardziej zestresowani, co widać w poziomie biomarkerów stresu we krwi. Choć nie da się w pełni „nadrobić” straconego snu z młodości, można w każdym wieku poprawić swoje nawyki i czerpać z tego korzyści. Długotrwałe zaniedbywanie snu zwiększa jednak ryzyko wypalenia zawodowego, nawrotów depresji czy problemów emocjonalnych w przyszłości, dlatego profilaktyka od najmłodszych lat ma ogromne znaczenie – mówiMateusz Majchrzak, psycholog i psychoterapeuta specjalizujący się w terapii bezsenności, członek Polskiego Towarzystwa Badań Nad Snem.
Regeneracja młodych dorosłych na zakręcie
Sen coraz częściej nie spełnia swojej regeneracyjnej funkcji – zwłaszcza wśród młodych Polaków. Niemal połowa (47%) reprezentantów pokolenia Z deklaruje, że przynajmniej kilka razy w tygodniu czuje po obudzeniu zmęczenie. Choć wśród millenialsów ten sam problem dotyczy mniejszego odsetka (36%), to nadal wysoki wynik. Obie grupy wskazują częstą ekspozycję na stres jako główny czynnik wpływający na problemy ze snem – tak deklaruje 45% zetek i 49% igreków.
Zarówno generacja Z (36%), jak i młodzi millenialsi (33%) jako kolejnej przyczyny braku odpowiedniej regeneracji upatrują w swoich złych nawykach przed snem. Wyniki badania Huawei CBG Polska to potwierdzają: 43% zetek i 44% igreków korzysta z urządzeń elektronicznych aż do zaśnięcia. Co drugi przedstawiciel obu pokoleń (odpowiednio 49% badanych z generacji Z oraz 53% z generacji Y) przegląda przed snem media społecznościowe, a około 1 na 3 młodych dorosłych ogląda YouTube (zetki: 38%, millenialsi: 34%).
– Sen jest wyjątkowo wrażliwy na obecność stresu w naszym życiu. Ewolucyjnie w sytuacjach zagrożenia jesteśmy zaprogramowani tak, by spać płycej i reagować szybciej – podobnie jak rodzic czuwający przy noworodku. Dlatego problemy ze snem najczęściej pojawiają się wtedy, gdy w codzienności kumuluje się napięcie. Jeśli po przebudzeniu czujemy się zmęczeni, przyczyną może być zarówno niska jakość snu, jak i depresja czy choroby przewlekłe, rozregulowane hormony, nadciśnienie. Warto też zwrócić uwagę na wieczorne nawyki – szczególnie u „sów” (tzw. chronotypów wieczornych), osób pracujących w nocy czy zmianowo. Ograniczenie pracy i bodźców z ekranów przed snem oraz wprowadzenie stałych rytuałów może znacząco poprawić jego jakość – kontynuuje Mateusz Majchrzak.
Poranek niczym awaryjny rozruch
Wśród przedstawicieli pokolenia Z, niemal co trzeci (32%) przyznaje, że po przebudzeniu odczuwa senność i potrzebuje dużo czasu na „dojście do siebie”, podobnie deklaruje znaczny odsetek millenialsów (28%). Odpowiedzi badanych zetek wskazują też na ich brak porannej rutyny – aż 43% zaczyna dzień w pośpiechu, bez stałego rytmu i z poczuciem dezorganizacji (vs. 29% igreków), a co piąta zetka (21%) regularnie przestawia budzik (vs. 11%). Choć millenialsi rano radzą sobie nieco lepiej, również w ich przypadku tylko 1 na 4 (25%) deklaruje stały rytm poranka oparty na zdrowych nawykach (wstawanie o stałej porze, śniadanie, poranny ruch).
– Regularność pobudek ma ogromne znaczenie dla jakości snu i nastroju – różnice większe niż 1,5 godziny mogą go pogarszać. Choć badania ukazują, że krótkie „drzemki” po budziku nie muszą być szkodliwe, nie warto przedłużać ich jednak ponad 15 minut, gdyż zaburza to architekturę snu. Wzorcowy poranek to taki, który da się realnie wdrożyć i przy okazji będzie dla nas przyjemny: najlepiej z odrobiną światła dziennego – wystarczy 20 minut, wartościowym posiłkiem i lekką aktywnością fizyczną, np. spacerem po kawę czy pieczywo. Takie elementy pomagają ustabilizować rytm dobowy i ułatwiają wieczorne zasypianie – dodaje Mateusz Majchrzak.
Dane o śnie na wyciągniecie ręki
Połowa zetek i 56% millenialsów posiada inteligentne urządzenie (smartwatcha, smartbanda lub oba). Porównywalny odsetek, ponieważ 27% przedstawicieli pokolenia Z i 30% pokolenia Y korzysta z nich do pomiaru jakości snu. Pokolenie Z, mimo wysokiego poziomu technologicznego obycia, wykazuje jednak bardzo bierną postawę wobec danych zdrowotnych, nawet jeśli są one łatwo dostępne w aplikacjach – 73% przyznaje, że tylko przegląda wyniki, ale czyni to bez refleksji. Wśród młodych millenialsów już ponad 1/3 (36%) analizuje informacje z urządzeń i świadomie próbuje wpływać na jakość swojego snu. Choć na drodze do lepszego snu technologia może być realnym wsparciem, nie zastąpi działania. O jakość i higienę snu należy dbać na każdym etapie życia, niezalenie od wieku.
[1] Badanie Huawei CBG Polska przeprowadzone metodą CAWI na reprezentatywnej próbie 1020 Polaków w marcu 2024 przez SW Research.
[2] Badanie Huawei CBG Polska przeprowadzone metodą CAWI na reprezentatywnej próbie 1009 Polaków w kwietniu 2025 przez SW Research.
[3] Dla uproszczenia analizy badania osoby w wieku 18–24 lata utożsamiamy z pokoleniem Z, a osoby w wieku 25–34 lata jako przedstawicieli młodszych millenialsów. Część starszych zetek znajduje się również w przedziale 25-29 lat, a starszych millenialsów także w grupie 35–39 lat.
[4] Millennialsi i pokolenie Z w miejscu pracy: podobieństwa i różnice, https://eures.europa.eu/millennials-and-gen-z-workplace-similarities-and-differences-2023-03-02_pl (dostęp 21.10.2025).
[5] Ramar, K., Malhotra, R. K., Carden, K. A., Martin, J. L., Abbasi‑Feinberg, F., Aurora, R. N., Kapur, V. K., Olson, E. J., Rosen, C. L., Rowley, J. A., Shelgikar, A. V., & Trotti, L. M. (2021). Recommended Amount of Sleep for a Healthy Adult: A Joint Consensus Statement of the American Academy of Sleep Medicine and Sleep Research Society. Journal of Clinical Sleep Medicine, 17(10), 2115–2119. https://doi.org/10.5664/jcsm.9476
Źródło: Huawei materiały prasowe